Trứng cá là bệnh khá phổ biến ở tuổi vị thành niên, nhất là ở lứa tuổi từ 14 đến 19 tuổi. Ngoài ra, trứng cá cũng ảnh hưởng khá nhiều đến sức khỏe thể chất và tâm lý của người bệnh.

Isotretinoin ảnh hưởng như thế nào trên bệnh nhân mụn trứng cá?

Trong một nghiên cứu thuần tập, hồi cứu từ năm 2013 đến 2019 từ 12–27 tuổi và được theo dõi trong 1 năm cho thấy có mối liên quan giữa việc sử dụng isotretinoin trong điều trị mụn trứng cá và những ảnh hưởng về triệu chứng tâm thần kinh.

Các tác dụng phụ trên hệ thần kinh trung ương của isotretinoin chủ yếu liên quan đến liều lượng và một số triệu chứng khác như khô da và kích ứng da với liều điều trị thấp.

Nghiên cứu được thực hiện phân tích so sánh trên nhóm bệnh nhân trứng cá điều trị bằng isotretinoin với nhóm bệnh nhân dùng thuốc kê đơn có kiểm soát mà không dùng isotretinoin.

Kết quả, bệnh nhân khi dùng điều trị với isotretinoin có các triệu chứng thực thể nhiều hơn so với nhóm bệnh nhân không dùng.

Nghiên cứu bao gồm 30.866 bệnh nhân trứng cá có dùng isotretinoin , 44.748 bệnh nhân được dùng thuốc kháng sinh đường uống, 108.367 bệnh nhân điều trị bằng thuốc thoa trị mụn tại chỗ và 78.666 bệnh nhân không có đơn thuốc trị mụn.

Sau khi phân tích đánh giá ghép cặp dựa trên các điểm xu hướng phù hợp cho thấy, tỷ suất chênh (OR) cho triệu chứng tâm thần kinh ở bệnh nhân điều trị với isotretinoin là 0·80 [khoảng tin cậy (CI) 95% 0·74–0·87] so với bệnh nhân dùng thuốc kháng sinh uống và 0·94 (KTC 95% 0·87–1·02) so với bệnh nhân dùng thuốc thoa trị mụn tại chỗ; và 1·06 (KTC 95% 0·97–1·16) so với bệnh nhân không dùng thuốc.

Kết quả so sánh là có đối chứng đã cho thấy có sự khác biệt lớn giữa nhóm bệnh nhân điều trị bằng isotretinoin và nhóm bệnh nhân dùng thuốc thoa trị mụn tại chỗ.

Trong khi đó, sự khác biệt rất nhỏ ở nhóm bệnh nhân dùng isotretinoin với những bệnh nhân thuốc kháng sinh đường uống.

Gia tăng mức độ của bệnh trứng cá khi điều trị và tỷ lệ về triệu chứng tâm thần kinh

Ngoài ra, nghiên cứu cũng tiến hành đánh giá mối liên quan giữa isotretinoin và ảnh hưởng về mức độ tâm thần kinh trong hơn một năm ở 30.866 người bệnh từ độ tuổi 12 – 27 tuổi.

Có mối liên hệ nhất quán giữa việc gia tăng mức độ của bệnh trứng cá khi điều trị và tỷ lệ về triệu chứng tâm thần kinh. Nhưng việc điều trị isotretinoin không làm tăng nguy cơ và cao hơn về mức độ triệu chứng liên quan tâm thần kinh so với việc dùng kháng sinh đường uống

Nhóm tác giả đã quan sát thấy rằng, isotretinoin có liên quan đến việc giảm tỷ lệ lo lắng, trầm cảm, khó ngủ, hội chứng ngược đãi bản thân khi so sánh với những bệnh nhân bị mụn trứng cá khi dùng thuốc kháng sinh đường uống.

Do đó, điều trị bằng Isotretinoin dường như làm giảm nguy cơ tâm thần kinh quá mức liên quan đến mụn trứng cá từ vừa đến nặng.

Sai lệch trong quá trình thu thập số liệu dẫn đến hạn chế kết quả nghiên cứu

Mặc dù việc tiếp xúc với một lượng lớn vitamin A được biết là có tác dụng gây độc đối với thần kinh, nhưng khả năng của liều điều trị của isotretinoin thường được sử dụng trong điều trị mụn trứng cá để gây ra các triệu chứng về tâm thần mức độ cấp tính nghiêm trọng hiện nay vẫn chưa được xác định.

Nghiên cứu với cỡ mẫu rất lớn, tuy nhiên vẫn còn một số hạn chế nhất định do có sự sai lệch trong quá trình thu thập số liệu như:

Sự khác biệt về đặc điểm lâm sàng của bệnh nhân khi khảo sát, việc phân tích dữ liệu và việc kê toa sử dụng isotretinoin ở những đơn vị thu thập khác nhau, có thể ảnh hưởng đến các kết quả nghiên cứu.

Ngoài ra, một số yếu tố khác gây hạn chế kết quả nghiên cứu:

Phân loại sai tình trạng phơi nhiễm hoặc hạn chế trong quá trình theo dõi kết quả đầy đủ, một số tác dụng phụ về thể chất hoặc thần kinh do isotretinoin gây ra với các triệu chứng không cụ thể hoặc chồng chéo: mệt mỏi, khó chịu và đau miệng.

Việc phân loại sai này sẽ dẫn đến việc đánh giá quá cao mối liên quan giữa isotretinoin và các kết quả không có lợi về triệu chứng tâm thần kinh

Đối với những bệnh nhân trứng cá được điều trị bằng thuốc kháng sinh đường uống có tỷ lệ mắc triệu chứng về tâm thần kinh cao trong thời gian theo dõi 1 năm và có tỷ lệ hội chứng ngược đãi bản thân cao hơn so với những người mắc bệnh trứng cá mức độ nhẹ.

Do đó, việc quản lý bệnh trứng cá sớm và kịp thời sẽ giúp mang lại hiệu quả bệnh và giảm nguy cơ ảnh hưởng những ảnh hưởng không mong muốn về triệu chứng tâm thần kinh.

Isotretinoin không ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe tâm thần trên bệnh nhân trứng cá?

Theo một nghiên cứu khác gần đây, những bệnh nhân dùng isotretinoin để điều trị trứng cá mức độ nặng cho thấy không có tác dụng phụ tác động xấu đến tâm thần kinh so với những bệnh nhân dùng thuốc kháng sinh đường uống.

Theo Giáo sư Seena Fazel, MD, FRCPsych là giáo sư tâm thần học tại Đại học Oxford, và TS Tapio Paljarvi thuộc khoa tâm thần pháp y tại Đại học Phần Lan, kết quả nghiên cứu cho thấy isotretinoin không có khả năng gây ra tình trạng sức khỏe tâm thần sa sút.

Các nhà nghiên cứu đã thực hiện nghiên cứu thuần tập, hồi cứu có đối sánh ở 30.866 bệnh nhân được dùng isotretinoin, 44.748 bệnh nhân sử dụng thuốc kháng sinh đường uống, 108.367 bệnh nhân dùng thuốc thoa trị mụn tại chỗ và 78.666 bệnh nhân không dùng thuốc trị mụn nào khác.

Nghiên cứu cho thấy mụn trứng cá có liên quan đến tỷ lệ gia tăng các kết quả bất lợi về tâm thần kinh (OR = 1,46; 95% CI, 1,43-1,5) trước khi kiểm soát mức độ nghiêm trọng hoặc phương pháp điều trị cụ thể.

Bệnh nhân khi sử dụng isotretinoin có tỷ suất chênh là 0,8 (95% CI, 0,74-0,87) so với những người bệnh dùng kháng sinh đường uống và tỷ suất chênh là 0,94 (95% CI, 0,87-1,02) so với những người bệnh dùng thuốc thoa trị mụn.

Ngoài ra, tỷ suất chênh của những người sử dụng isotretinoin là 1,06 (95% CI, 0,97-1,16) so với những người bệnh không dùng đơn thuốc trị mụn.

Có mối liên hệ nhất quán giữa việc gia tăng mức độ nghiêm trọng của bệnh trứng cá khi điều trị và tỷ lệ xuất hiện các kết quả bất lợi về tâm thần kinh.

Tuy nhiên, việc sử dụng isotretinoin không làm tăng thêm nguy cơ mắc các bệnh tâm thần kinh cao hơn so với nhóm bệnh dùng kháng sinh đường uống.

Tài liệu tham khảo:

Tsipio Paljarv,Tess McPherson et al ( 2022) “Isotretinoin and adverse neuropsychiatric outcomes: retrospective cohort study using routine data” Bristish Journal Dermatology

Isotretinoin may not increase adverse mental health outcomes (healio.com)