Dưới áp lực của đại dịch đã buộc các bác sĩ trên toàn thế giới phải đưa ra những quyết định off-label giống như việc sử dụng hydroxychloroquine.Tuy nhiên, hydroxychloroquine đã bị loại bỏ do không có đủ dữ liệu cho thấy hiệu quả.
Ivermectin (Stromectol, Merck), một loại thuốc kháng ký sinh trùng thông dụng khác, đang được kê đơn rộng rãi trước khi dữ liệu cho thấy thuốc đã sẵn sàng để sử dụng.
Những tuyên bố về ivermectin trong COVID-19
Cục Quản lý Thực – Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) không phê duyệt ivermectin để sử dụng trong điều trị hoặc ngăn ngừa COVID-19 ở người.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO): “Với bằng chứng hiện tại về việc sử dụng ivermectin để điều trị bệnh nhân COVID-19 thì không thể kết luận. Cho đến khi có thêm dữ liệu, WHO khuyến cáo rằng loại thuốc này chỉ được sử dụng trong các thử nghiệm lâm sàng”.
Viện Y tế Quốc gia Mỹ (NIH) đưa ra một tuyên bố tương tự : “Không có đủ dữ liệu để khuyến nghị sử dụng ivermectin hay không.”
Hiệp hội các Bệnh Truyền nhiễm Hoa Kỳ (IDSA) đề nghị “không sử dụng ivermectin ngoài thử nghiệm lâm sàng”.
Dữ liệu ivermectin không đủ khẳng định chống COVID-19
Merck, nhà sản xuất ivermectin, lưu ý trên trang web rằng: “không có cơ sở khoa học cho tác dụng điều trị tiềm năng chống lại COVID-19, không có bằng chứng có ý nghĩa về tác động lâm sàng hoặc hiệu quả lâm sàng ở bệnh nhân mắc COVID-19. Dữ liệu có sẵn không hỗ trợ tính an toàn và hiệu quả của ivermectin khi vượt quá chỉ định được cơ quan quản lý phê duyệt. ”
Ivermectin có một số hoạt tính chống lại virus?
Amesh A. Adalja, MD, chuyên gia về bệnh truyền nhiễm tại Viện Nghiên cứu Johns Hopkins cho biết: “Mọi người xem xét ivermectin vì nó được sử dụng cho các bệnh truyền nhiễm khác.
Như với hydroxychloroquine, ivermectin được chào hàng vì có một số hoạt tính in vitro chống lại virus. Điểm mấu chốt là hoạt động kháng viêm chủ yếu được nhìn thấy trong “phòng thí nghiệm và ống nghiệm”, chứ không phải trên bệnh nhân thực tế.”
Adarsh Bhimraj, chủ tịch hội đồng chuyên gia hướng dẫn về điều trị và quản lý COVID-19 Hoa kỳ giải thích: “Cách một loại thuốc hoạt động trên một bệnh nhân có thể phức tạp hơn. Chúng ta không nên chỉ sử dụng thuốc dựa trên dữ liệu trong ống nghiệm. Có thể cơ chế hoạt động tiềm năng của ivermectin được sử dụng trong COVID-19 không phải vì đặc tính kháng virus mà vì đặc tính kháng viêm giả định của nó.”
Có thể xem xét ivermectin từ nghiên cứu trong ống nghiệm
Mặc dù NIH cũng chống chỉ định ivermectin trong COVID-19, nhưng tổ chức này đưa ra một số lý do hợp lý cho việc xem xét sử dụng ivermectin.
Các báo cáo từ các nghiên cứu trong ống nghiệm cho thấy rằng ivermectin hoạt động bằng cách ức chế protein vận chuyển hạt nhân (importin alpha/beta-1) của vật chủ. Đây là một phần của quá trình vận chuyển nội bào quan trọng mà virus tấn công để tăng cường lây nhiễm, bằng cách ngăn chặn phản ứng kháng virus. Ngoài ra, việc gắn ivermectin có thể cản trở việc gắn protein gây hội chứng suy hô hấp nghiêm trọng của coronavirus 2 (SARS-CoV-2) vào màng tế bào người.
Bất chấp những vấn đề trên, ivermectin đang được sử dụng rộng rãi ở các vùng nóng COVID-19 như Ấn Độ và Nam Mỹ, với các kết quả khác nhau.Tuy nhiên, việc sử dụng tràn lan sẽ chỉ làm phức tạp câu trả lời vai trò của ivermectin có hay không trong đại dịch.
Bằng chứng không đủ khuyến nghị sử dụng Ivermectin
Thử nghiệm do Lopez-Medina và các đồng nghiệp thực hiện và công bố trên Tạp chí Y khoa Hoa Kỳ (Journal of the American Medical Association -JAMA) đã nhận được nhiều sự chú ý nhất.
Cỡ mẫu nhỏ không tạo khác biệt sử dụng ivermectin
Thử nghiệm đối chứng ngẫu nhiên, mù đôi bao gồm 476 bệnh nhân trưởng thành đã mắc COVID-19 nhẹ và có các triệu chứng trong 7 ngày hoặc ít hơn. Quá trình tuyển chọn diễn ra trong khoảng thời gian từ 15 tháng 7 năm 2020 đến 30 tháng 11 năm 2020, theo dõi đến hết ngày 21 tháng 12 năm 2020.
Các nhà nghiên cứu đã chỉ định ngẫu nhiên 200 bệnh nhân dùng ivermectin với liều 300g/kg mỗi ngày trong 5 ngày và 200 bệnh nhân nhóm giả dược.Thời gian để hết các triệu chứng trong khoảng theo dõi 21 ngày là thước đo kết quả chính.
Kết quả cho thấy thời gian trung bình để hết các triệu chứng là 10 ngày (IQR, 9-13 ngày) ở nhóm ivermectin và 12 ngày (IQR, 9-13 ngày) ở nhóm giả dược (HR = 1,07; P = 0,53). Kết quả ở ngày thứ 21 cho thấy 82% bệnh nhân điều trị bằng ivermectin và 79% nhóm dùng giả dược hết các triệu chứng.
Các nhà nghiên cứu kết luận: “Ở những người trưởng thành bị COVID-19 nhẹ, liệu trình 5 ngày của ivermectin, so với giả dược, không cải thiện đáng kể thời gian chữa bệnh” .
Đây là một thử nghiệm được thực hiện tốt. Nhưng vì số lượng nhỏ, nó có thể không tạo ra sự khác biệt có ý nghĩa thống kê. Bằng chứng không đủ để đảm bảo khuyến nghị sử dụng ivermectin. Có thể cần các thử nghiệm lớn hơn để hiểu tác dụng của ivermectin đối với các kết quả lâm sàng có liên quan.
Lạm dụng ivermectin tự phát gây “rối loạn” kết quả nghiên cứu
Theo Adalja : “Cũng như với hydroxychloroquine, không có bằng chứng mạnh mẽ nào hỗ trợ việc sử dụng ivermectin. Điều quan trọng là phải nghiên cứu những loại thuốc này trong COVID-19 để hiểu liệu chúng có hoạt động hay không”.
Theo Bhimraj, mối quan tâm đặc biệt là các khu vực như Ấn Độ và Nam Mỹ, nơi các bác sĩ lâm sàng đang sử dụng rộng rãi ivermectin. Bhimraj thực sự khuyến khích mọi người ngừng sử dụng thuốc này và nên tiến hành các cuộc thử nghiệm. Nếu bắt đầu áp dụng phương pháp điều trị sớm, sẽ không bao giờ có được bằng chứng cần thiết về hiệu quả và độ an toàn của ivermectin trong COVID-19.
Một số lượng lớn bệnh nhân đang được điều trị off-label với các liều lượng khác nhau, làm ngăn cản việc nghiên cứu ivermectin có vai trò gì trong điều trị COVID-19, ở những bệnh nhân nào và mức liều lượng bao nhiêu.