Viêm da thần kinh được xếp thứ 5 trong 7 bệnh chàm (eczema) phổ biến, là bệnh tiến triển mạn tính, mức độ tái phát cao.
Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi BSCKII Lê Vi Anh, khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da, Bệnh viện Đại học Y Dược TP HCM.
Định nghĩa
Viêm da thần kinh (Neurodermatitis) còn gọi lichen đơn dạng mạn tính, là tình trạng viêm da được xác định sau khi loại trừ các nguyên nhân phổ biến hơn như viêm da tiếp xúc dị ứng hoặc kích ứng.
Triệu chứng
– Triệu chứng thường gặp nhất là ngứa. Ban đầu ngứa nhẹ, sau tăng lên thành cơn rồi thành đợt, dữ dội nhất là về ban đêm.
– Biểu hiện lâm sàng thường thấy là các mảng da dày, lichen hóa, màu sắc đa dạng trên vùng da thường xuyên bị cào gãi.
– Màu sắc sang thương thay đổi từ vàng đến đỏ nâu, thường ở trung tâm sang thương. Kích thước sang thương có thể thay đổi từ 3 đến 10 cm hoặc hơn.
– Sang thương da xuất hiện riêng lẻ hoặc nhiều.
– Sang thương xuất hiện ở bất kỳ đâu, thường ở các vùng bệnh nhân có thể chạm đến được như đầu, cổ, cánh tay, da đầu và vùng sinh dục.
Nguyên nhân
– Nguyên nhân sinh bệnh vẫn chưa được biết rõ.
– Các bệnh lý như viêm da cơ địa hoặc cơ địa dị ứng được cho là có khả năng hình thành lichen hóa.
– Ngoài ra, người ta nhận thấy dường như còn có mối liên quan giữa mô thần kinh trung ương và ngoại biên với các hóa chất trung gian gây viêm trong khả năng gây ngứa và phát triển bệnh.
– Căng thẳng, suy nhược thần kinh, rối loạn tâm thần cũng có thể dẫn đến cào gãi.
– Nếu ngứa ở bìu, cần chú ý phát hiện giun kim. Ngứa ở âm đạo cần phát hiện khí hư, nấm candida, trichomonas…
Chẩn đoán
– Chẩn đoán viêm da thần kinh bằng cách kiểm tra vùng da bị ảnh hưởng, xác định có ngứa và gãi hay không.
– Bác sĩ lấy một mẫu nhỏ của vùng da bị ảnh hưởng (sinh thiết da) để xét nghiệm nhằm loại trừ nguyên nhân khác.
Điều trị
– Thuốc bôi chống ngứa:
* Nếu kem corticosteroid không kê đơn không giúp ích, bác sĩ kê toa corticosteroid mạnh hơn hoặc sản phẩm chống ngứa không steroid.
* Dùng thuốc mỡ ức chế calcineurin (tacrolimus) nếu liên quan đến âm hộ.
– Thuốc corticosteroid tiêm trực tiếp vào vùng da bị ảnh hưởng giúp vết thương mau lành.
– Thuốc giảm ngứa: Thuốc kháng histamine kê đơn giúp giảm ngứa ở nhiều người bị viêm da thần kinh. Một số loại thuốc này có thể gây buồn ngủ và giúp giảm gãi trong khi ngủ.
– Thuốc chống lo âu: Lo lắng và căng thẳng có thể gây viêm da thần kinh, thuốc chống lo âu sẽ ngăn ngừa ngứa.
– Thuốc dán: Khi những cơn ngứa sai dẳng, dùng miếng dán lidocain 5% hoặc capsaicin 8%.
– Liệu pháp ánh sáng: Đôi khi, vùng da bị ảnh hưởng tiếp xúc với các loại ánh sáng sẽ giảm ngứa.
– Tâm lý trị liệu: Trò chuyện với chuyên gia tư vấn giúp cách kiểm soát cảm xúc và hành vi, nhằm hạn chế ngứa gãi.
– Các liệu pháp mới:
* Theo các nghiên cứu nhỏ, một số người không cải thiện triệu chứng có thể dùng phương pháp điều trị mới như thuốc tiêm Onabotulinumtoxin A (Botox). Kỹ thuật này giúp giảm ngứa và làm sạch các mảng da thô ráp.
* Dùng thuốc uống N-acetylcysteine để giảm gãi.
Phòng ngừa
– Sống khoa học để kiểm soát bệnh, ngừng chà xát và gãi.
– Đắp gạc ướt và mát, dùng băng gạc bảo vệ da và ngăn ngừa trầy xước, nhất là người có thói quen gãi khi ngủ.
– Cắt ngắn móng tay, tắm nước ấm trong thời gian ngắn và dưỡng ẩm da, sử dụng xà phòng nhẹ không có thuốc nhuộm hoặc nước hoa.
– Hạn chế thời gian và tần suất tắm.
– Sau khi rửa sạch, vỗ nhẹ cho da khô và thoa kem dưỡng ẩm không mùi.
