Ba tình trạng da liên quan đến coronavirus (Covid-19) dưới đây vừa được xác định bởi các nhà khoa học. Tuy nhiên, theo các bác sĩ da liễu rất khó xác định những tình trạng da này có phải là do Covid-19 hay chỉ là các biến chứng của dịch bệnh.
COVID-19 là virus được xác định là nguyên nhân gây ra hội chứng hô hấp cấp tính nặng (SARS-CoV-2), phát hiện lần đầu tại TP Vũ Hán, Trung Quốc. Kể từ trường hợp đầu tiên công bố tháng 12/2019, cho đến nay (ngày 26/12/2020), COVID-19 đã gây cho 80.296.774 người mắc bệnh và 1.759.543 người tử vong trên toàn thế giới. Bệnh nhân nhiễm COVID-19 biểu hiện triệu chứng ở nhiều cơ quan, trong đó có biểu hiện ngoài da.
Học viện Da liễu Tây Ban Nha (SAD) đã tiến hành nghiên cứu ở 375 người Tây Ban Nha, kết quả vừa được công bố trên Tạp chí Da liễu Anh, phát hiện thấy một số tình trạng da liên quan đến Coronavirus.
Theo nghiên cứu, biểu hiện ngoài da của bệnh nhân COVID-19 rất đa dạng, trong đó có những biểu hiện thường gặp là ban dạng sẩn mảng đa dạng (47%), mày đay (19%), tổn thương đầu cực dạng cước (19%), phản ứng mụn nước hoặc dạng thuỷ đậu (9%), viêm mao mạch dạng livedo hoặc viêm mao mạch hoại tử (6%).
Hầu hết các tổn thương đều tự khỏi sau khi bệnh nhân hồi phục. Nhận định tổn thương da có thể giúp ích trong chẩn đoán sớm nhiễm COVID-19 trong một số trường hợp ít triệu chứng toàn thân, đồng thời một số tổn thương có thể giúp tiên lượng được mức độ nặng của bệnh.
Tổn thương đầu cực dạng cước
Theo nghiên cứu, 19% trường hợp có các triệu chứng giống như cước (Chilblain-like symptoms), “các vùng da ban đỏ phù nề với một số mụn nước hoặc mụn mủ”. Đó là những chấm nhỏ màu đỏ hoặc tím do xuất huyết dưới da và thường có hình dạng không đối xứng. Bệnh biểu hiện ở mức độ nhẹ và trung bình.
COVID (COVID toe) với các mảng đỏ-tím, thường ở ngón tay, khuỷu, ngón chân, mặt bên bàn chân, có thể sưng nề hoặc không. Tổn thương xuất hiện khi không gặp lạnh và thường không kèm theo các bệnh khác liên quan đến cước da.
Ngược lại, tổn thương ngón chân -COVID thường có triệu chứng nặng nề hơn như ngứa (30%), đau (32%), bỏng rát, có thể dẫn tới loét và thời gian hồi phục lâu hơn. Tổn thương gặp chủ yếu ở các bệnh nhân trẻ tuổi. Cơ chế bệnh sinh chưa rõ, có thể liên quan đến quá trình viêm gây ra tổn thương mạch (dựa trên một số tiêu bản mô bệnh học).
Tổn thương dạng cước xuất hiện trong 80 trong tổng số 375 bệnh nhân, có 19% bệnh nhân có tổn thương dạng cước, có thể xuất hiện ở giai đoạn muộn hoặc giai đoạn sau nhiễm virus ở. Sự có mặt của tổn thương dạng cước ở bệnh nhân COVID-19 có liên quan đến mức độ nhẹ của bệnh
Chưa có khuyến cáo nào cho điều trị các tổn thương dạng cước trên bệnh nhân COVID-19. Một số trường hợp gây khó chịu, sử dụng corticoid mức độ mạnh, thuốc chẹn canxi như nifedipin, nitroglycerin bôi tại chỗ có thể làm giảm triệu chứng. Tổn thương thường tự hồi phục sau 2-8 tuần.
Viêm mạch dạng lưới và tổn thương mạch hoại tử
Viêm mạch dạng lưới và tổn thương mạch hoại tử (Livedo or necrosis ) có liên quan đến các trường hợp nhiễm COVID-19 ở thể nặng, lớn tuổi. Trong 11 bệnh nhân COVID-19 được báo cáo có viêm mạch dạng lưới, tất cả đều phải nhập viện và 9 bệnh nhân có hội chứng suy hô hấp cấp.
Một số quan điểm cho rằng, tổn thương là hậu quả của biến chứng tắc mạch huyết khối trong nhiễm COVID-19. Tổn thương kèm theo các rối loạn về đông cầm máu, PT kéo dài, APTT giảm, tăng nồng độ D-dimer và có liên quan đến huyết khối động mạch phổi. Hình ảnh trên mô bệnh học là các tổn thương vi mạch máu kèm vi huyết khối ở cả da bệnh và da lành.
Viêm mao mạch dạng Livedo hoặc viêm mao mạch hoại tử được các bác sĩ da liễu xác định trong 6% trường hợp, thường xảy ra khi tuần hoàn trong các mạch máu của da bị suy giảm, khiến da có màu đỏ hoặc xanh lốm đốm với một mô hình giống như mạng lưới. Các bệnh nhân cho thấy các mức độ tổn thương khác nhau do “tắc mạch máu”, nơi xảy ra tình trạng gây tắc nghẽn các động mạch, bít tắc và hẹp động mạch làm hạn chế lưu lượng máu đến các khu vực nhất định của cơ thể.
Mày đay
Mày đay cấp có hoặc không có sốt là một dấu hiệu của nhiễm COVID-19. Tổn thương mày đay có thể xuất hiện như là một tiền triệu của nhiễm COVID-19, hoặc cũng có thể xuất hiện sau khi có các dấu hiệu khác của nhiễm COVID-19.
Tỉ lệ mày đay ở nghiên cứu trên 375 ca của Tây Ban Nha là 19% (73 bệnh nhân), trong đó có một ca bệnh nguy kịch. Tổn thương thường kèm theo ngứa (92%), và cải thiện khi dùng thuốc kháng histamin. Mày đay kèm theo sốt, kèm theo các yếu tố dịch tễ có thể coi là một gợi ý nhiễm COVID-19. Cần phân biệt với mày đay cấp tính tự phát hoặc mày đay do thuốc.
