Hầu hết chúng ta đều có nốt ruồi trên da, đó là điều tự nhiên. Mặc dù vậy, một vài nốt ruồi lại có những dấu hiệu khác lạ, tiềm ẩn nguy cơ về sức khỏe. Vậy làm thế nào để nhận biết nốt ruồi bất thường so với nốt ruồi thông thường? Chúng ta hãy cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây.
Đặc điểm phân biệt nốt ruồi bất thường bạn nên biết
Nốt ruồi là những chấm nhỏ thường xuất hiện trên da, do sự tập trung của các tế bào hắc tố (melanin). Hầu hết nốt ruồi đều vô hại, nhưng một số có thể là dấu hiệu của các vấn đề sức khỏe, thậm chí là ung thư da. Việc nhận biết các đặc điểm của nốt ruồi bất thường là vô cùng quan trọng để phát hiện sớm và có biện pháp xử lý kịp thời. Dưới đây là những đặc điểm phân biệt nốt ruồi bất thường bạn nên biết:
Nốt ruồi có màu khác lạ
Nốt ruồi bình thường thường có màu nâu hoặc đen, màu sắc đồng đều. Tuy nhiên, nốt ruồi bất thường có thể có nhiều màu sắc khác nhau, hoặc màu sắc không đồng đều trên cùng một nốt ruồi. Một số màu sắc đáng lo ngại bao gồm:
- Đỏ: Nốt ruồi màu đỏ có thể là dấu hiệu của u mạch máu hoặc các vấn đề về mạch máu.
- Xanh: Nốt ruồi màu xanh thường gặp ở nốt ruồi xanh (blue nevus), thường lành tính nhưng cần được theo dõi.
- Trắng: Sự xuất hiện của các đốm trắng hoặc mất sắc tố trong nốt ruồi có thể là dấu hiệu của sự thay đổi bất thường.
- Nhiều màu: Một nốt ruồi có nhiều màu sắc khác nhau như nâu, đen, đỏ, trắng hoặc xanh, phân bố không đều là một dấu hiệu đáng lo ngại.
Sự thay đổi màu sắc của nốt ruồi theo thời gian cũng cần được chú ý. Nếu nốt ruồi trở nên sẫm màu hơn, nhạt màu hơn hoặc xuất hiện thêm các màu sắc mới, bạn nên đến gặp bác sĩ để được kiểm tra.
Kích thước nốt ruồi bất thường
Kích thước của nốt ruồi cũng là một yếu tố quan trọng để phân biệt nốt ruồi bình thường và bất thường. Nốt ruồi bình thường thường có đường kính nhỏ hơn 6mm (khoảng bằng cục tẩy đầu bút chì). Nốt ruồi có kích thước lớn hơn 6mm hoặc tăng kích thước nhanh chóng cần được lưu ý.
Đặc biệt, sự thay đổi kích thước đột ngột của nốt ruồi trong một thời gian ngắn là một dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm. Hãy theo dõi kích thước nốt ruồi của bạn thường xuyên và ghi lại bất kỳ sự thay đổi nào.
Nốt ruồi có hình dạng kỳ lạ
Hình dạng của nốt ruồi bình thường thường tròn hoặc oval, có đường viền rõ ràng và đều đặn. Nốt ruồi bất thường thường có hình dạng không đối xứng, đường viền không đều, mờ nhòe, có răng cưa hoặc bờ không rõ ràng. Để dễ dàng nhận biết, bạn có thể áp dụng quy tắc ABCDE:
- A (Asymmetry – Bất đối xứng): Một nửa nốt ruồi không giống với nửa còn lại.
- B (Border – Đường viền): Đường viền không đều, mờ nhòe hoặc có răng cưa.
- C (Color – Màu sắc): Màu sắc không đồng đều, có nhiều màu sắc khác nhau.
- D (Diameter – Đường kính): Đường kính lớn hơn 6mm.
- E (Evolving – Thay đổi): Nốt ruồi thay đổi về kích thước, hình dạng hoặc màu sắc.
Nếu nốt ruồi của bạn có bất kỳ đặc điểm nào trong quy tắc ABCDE, bạn nên đến gặp bác sĩ da liễu để được kiểm tra.
Nốt ruồi sưng tấy và đau
Nốt ruồi bình thường thường không gây đau, ngứa hoặc sưng tấy. Nếu nốt ruồi của bạn bị sưng, đau, ngứa, chảy máu hoặc đóng vảy, đó có thể là dấu hiệu của sự bất thường. Các triệu chứng này có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng, viêm hoặc thậm chí là ung thư da. Đặc biệt, nếu nốt ruồi bị loét hoặc chảy máu mà không rõ nguyên nhân, bạn cần đến gặp bác sĩ ngay lập tức.
Nốt ruồi bất thường xuất hiện ở vị trí nào?
Nốt ruồi là những chấm nhỏ thường gặp trên da, hình thành do sự tập trung của tế bào hắc tố melanin. Hầu hết nốt ruồi đều lành tính, nhưng một số ít có thể phát triển thành ung thư da, một dạng ung thư nguy hiểm nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Điều đáng lo ngại là nốt ruồi ung thư có thể xuất hiện ở bất cứ vị trí nào trên cơ thể.
Vị trí xuất hiện:
- Vùng da tiếp xúc ánh nắng mặt trời: Đây là vị trí phổ biến nhất. Các vùng da như mặt, cổ, tay, chân, lưng thường xuyên tiếp xúc với tia UV từ ánh nắng mặt trời có nguy cơ hình thành nốt ruồi ác tính cao hơn.
- Vị trí ít gặp: Tuy ít phổ biến hơn, nốt ruồi ác tính vẫn có thể xuất hiện ở những vị trí khuất như:
- Mắt: Nốt ruồi ở màng bồ đào (uvea) bên trong mắt hoặc kết mạc (lớp màng bao phủ bề mặt nhãn cầu).
- Lòng bàn tay và lòng bàn chân: Mặc dù ít gặp, nhưng đây là những vị trí cần đặc biệt lưu ý vì thường bị bỏ qua.
- Bộ phận sinh dục: Cả nam và nữ đều có thể xuất hiện nốt ruồi ác tính ở khu vực này.
Biến chứng
Nốt ruồi là những chấm nhỏ thường xuất hiện trên da. Đa số chúng là lành tính, nhưng một số có thể phát triển thành ung thư da. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu bất thường ở nốt ruồi là vô cùng quan trọng. ABCDE là một phương pháp đơn giản giúp bạn tự kiểm tra nốt ruồi và phát hiện sớm các dấu hiệu nghi ngờ ung thư da. Mỗi chữ cái đại diện cho một đặc điểm của nốt ruồi cần được quan sát:
A (Asymmetry – Bất đối xứng):
- Giải thích: Nốt ruồi bình thường thường có tính đối xứng, nghĩa là nếu bạn kẻ một đường thẳng chia đôi nốt ruồi, hai nửa sẽ gần như giống hệt nhau. Nốt ruồi ác tính thường bất đối xứng, hai nửa không giống nhau.
- Ví dụ: Hãy tưởng tượng một hình tròn hoàn hảo (đối xứng) và một hình dạng kỳ quặc, méo mó (bất đối xứng). Nốt ruồi bất đối xứng là nốt ruồi có hình dạng không đều, không cân xứng như vậy.
B (Border – Đường viền):
- Giải thích: Đường viền của nốt ruồi bình thường thường rõ ràng, đều đặn và sắc nét. Nốt ruồi ác tính thường có đường viền mờ nhòe, không đều, có răng cưa hoặc hình vỏ sò.
- Ví dụ: Hãy so sánh đường viền của một đồng xu (rõ ràng, sắc nét) với đường viền của một đám mây (mờ nhòe, không xác định). Nốt ruồi có đường viền mờ nhòe tương tự đám mây là dấu hiệu đáng lo ngại.
C (Color – Màu sắc):
- Giải thích: Nốt ruồi bình thường thường có màu sắc đồng nhất, thường là màu nâu hoặc đen. Nốt ruồi ác tính có thể có nhiều màu sắc khác nhau (nâu, đen, đỏ, trắng, xanh) trên cùng một nốt ruồi, hoặc màu sắc phân bố không đều.
- Ví dụ: Một nốt ruồi có màu nâu đồng nhất là bình thường. Một nốt ruồi có một phần màu đen, một phần màu nâu và một vài đốm trắng là bất thường.
D (Diameter – Đường kính):
- Giải thích: Nốt ruồi bình thường thường có đường kính nhỏ hơn 6mm (khoảng bằng cục tẩy ở đầu bút chì). Nốt ruồi có đường kính lớn hơn 6mm cần được chú ý.
- Lưu ý: Tuy nhiên, một số nốt ruồi ác tính có thể nhỏ hơn 6mm, vì vậy kích thước không phải là yếu tố duy nhất để đánh giá.
E (Evolving – Tiến triển/Thay đổi):
- Giải thích: Đây là yếu tố quan trọng nhất. Hãy theo dõi sự thay đổi của nốt ruồi theo thời gian. Bất kỳ sự thay đổi nào về kích thước, hình dạng, màu sắc, chiều cao (nốt ruồi nhô cao hơn), hoặc xuất hiện các triệu chứng mới như ngứa, đau, chảy máu đều cần được lưu ý.
- Ví dụ: Nếu một nốt ruồi trước đây phẳng nay trở nên gồ lên, hoặc một nốt ruồi nhỏ nay to lên nhanh chóng, đó là dấu hiệu cảnh báo.
Khi nào cần gặp bác sĩ?
Không ít người gặp khó khăn trong việc phân biệt nốt ruồi son, nốt ruồi nổi và nốt ruồi tiềm ẩn nguy cơ ung thư. Sự xuất hiện đột ngột của nốt ruồi màu đỏ hoặc bất kỳ màu nào khác ngoài màu đen đều có thể là dấu hiệu của sự bất thường. Do đó, việc tự theo dõi và kiểm tra định kỳ các nốt ruồi mới xuất hiện, đặc biệt là những nốt ruồi có các biểu hiện đáng ngờ đã được đề cập trước đó là vô cùng cần thiết. Bên cạnh đó, nếu chúng có dấu hiệu viêm, sưng hoặc gây khó chịu, đau nhức khi chạm vào, bạn cần hết sức thận trọng và tốt nhất là nên tìm đến sự tư vấn và chẩn đoán từ bác sĩ chuyên khoa.
Nhằm phát hiện kịp thời nguy cơ ung thư, bạn nên chủ động đến các trung tâm y tế chuyên khoa ngay khi phát hiện bất kỳ tổn thương da nào đáng nghi. Ngay cả khi chưa có các triệu chứng rõ ràng, việc kiểm tra sức khỏe định kỳ và tầm soát ung thư vẫn là một biện pháp hữu hiệu giúp phát hiện sớm các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn, từ đó bảo vệ bản thân khỏi căn bệnh nguy hiểm này.
Việc tự kiểm tra nốt ruồi thường xuyên là rất quan trọng để phát hiện sớm những dấu hiệu bất thường. Bạn nên kiểm tra da toàn thân, bao gồm cả những vùng da ít tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, ít nhất mỗi tháng một lần. Nếu bạn phát hiện bất kỳ dấu hiệu bất thường nào trên nốt ruồi của mình, hãy đến gặp bác sĩ da liễu để được tư vấn và kiểm tra kịp thời. Việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời có thể giúp ngăn ngừa những biến chứng nguy hiểm, đặc biệt là ung thư da.
