Đốm đồi mồi là một trong những tình trạng về da hay gặp, do tiếp xúc nhiều với ánh nắng, thường gặp vị trí hở trên da như: mặt, bàn tay, cánh tay, vai và ngực…, nhất là ở nhóm người trên 50 tuổi.
Tổng quan về đốm đồi mồi
Đốm đồi mồi (Age spots) là những đốm sẫm màu, bằng phẳng trên da. Có kích thước khác nhau và thường xuất hiện nhiều trên các khu vực tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, như mặt, tay, vai và cánh tay. Các đốm này còn được gọi là vết đen, đốm nâu và lentigines. Tuy phổ biến ở nhóm trên từ 50 tuổi trở lên, nhưng những người trẻ tuổi nếu “dành nhiều thời gian” dưới ánh mặt trời cũng dễ mắc bệnh.
Những đốm này có kích thước không đều, thường, từ 0,5 – 2,5cm, xuất hiện ở bất cứ vị trí nào trên da, được xem là dấu hiệu của lão hóa da, vì vậy tuổi càng cao, đốm càng nhiều, tiến triển cả về màu sắc lẫn kích thước. Khi tuổi tăng, da mỏng hơn, đàn hồi kém hơn nên khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời dễ bị tổn thương. Ở nhóm người trẻ tuổi nếu làm việc nhiều dưới ánh mặt trời mà không mang bảo hộ cũng dễ mắc bệnh.
Nhận diện thủ phạm gây đốm đồi mồi
Để hiểu rõ cơ chế gây đốm đồi mồi, chúng ta cần nói qua về melanin, hắc sắc tố được sản xuất bởi các tế bào melanocyte bên dưới lớp biểu bì để bảo vệ làn da trước tác hại của tia UV trong nắng mặt trời. Nhưng khi melanin có quá nhiều sẽ khiến da xuất hiện tình trạng đồi mồi, nám sạm,… hay còn gọi là tế bào sắc tố hoạt động quá mức. Nói cách khác, nếu phơi nắng liên tục, các đốm đồi mồi xuất hiện nhiều hơn do melanin bị vón lại hoặc được sản xuất nhiều hơn
Ngoài ra, còn có nguyên nhân do lạm dụng đèn và giường tắm nắng thương mại, đặc biệt ở những người có làn da sáng; sử dụng một số mỹ phẩm làm da nhạy cảm với ánh nắng…; do di truyền, rối loạn nội tiết, chế độ dinh dưỡng không đầy đủ, lối sống thiếu khoa học, ít vận động…
Làm gì để khắc phục đốm đồi mồi?
Phải nói ngay rằng đốm đồi mồi không phải ung thư da nhưng lại làm mất thẩm mỹ ở da. Trong một số trường hợp, khi đốm đồi mồi tăng trưởng nhanh về kích thước, màu sắc bất thường, kèm theo đau, ngứa hoặc chảy máu, nên đi khám bác sĩ chuyên khoa da liễu để phòng ngừa bị ung thư da.
Bởi 1 số đồi mồi có thể có sang thương giống một vài tổn thương ung thư da và đặc biệt loại ung thư da phát triển ở những khu vực tiếp xúc với ánh sáng mặt trời trong thời gian dài.
Chẩn đoán đốm đồi mồi bằng cách trực quan và phân biệt với các rối loạn da khác. Sinh thiết da là một trong những xét nghiệm cần thiết để chẩn đoán nguy cơ ung thư da.
Để ngăn ngừa các đốm đồi mồi xuất hiện nhiều hơn, các cách sau đây có thể giúp chúng ta hạn chế tiếp xúc với ánh nắng mặt trời:
- Tránh ánh nắng mặt trời trong khoảng từ 10 giờ sáng đến 3 giờ chiều. Vì ánh sáng mặt trời chứa tia UV có cường độ cao nhất trong thời gian này, hãy cố gắng lên lịch cho các hoạt động ngoài trời vào những thời điểm khác trong ngày
- Sử dụng kem chống nắng phổ rộng có chỉ số SPF ít nhất 30 trước khi ra nắng 20 – 30 phút, và thoa nhắc lại sau mỗi hai – ba giờ hoặc thường xuyên hơn nếu bạn đang bơi hoặc ra mồ hôi
- Để bảo vệ khỏi ánh nắng mặt trời, khi đi ra nắng nên đeo kính râm, đội mũ rộng vành, mặc quần áo có tác dụng bảo vệ che chắn nắng.
Về điều trị, hiện có nhiều phương pháp tùy thuộc vào tình trạng cụ thể, nhưng tập trung vào các cách sau:
- Điều trị tại chỗ dùng kem làm sáng theo toa (hydroquinone) hoặc có thể kết hợp với retinoids (tretinoin) và steroid nhẹ có thể làm mờ các đốm đồi mồi trong vài tháng
- Liệu pháp laser và ánh sáng xung mạnh: Có tác dụng phá vỡ các hạt melanin , tế bào sản xuất melanin (melanocytes) mà không làm hỏng bề mặt da. Các phương pháp này thường phải dùng 2 – 3 liệu trình trị liệu để loại bỏ lớp trên cùng của da (biểu bì)
- Liệu pháp lạnh đông: bằng cách sử dụng ni tơ lỏng vào các đốm đồi mồi đển để phá hủy các sắc tố bằng cách sử dụng bông tăm chấm nên tổn thương nhỏ trong 5 giây hoặc có thể dùng xịt ni tơ lỏng đối với tổn thương rộng hoặc một đám nhỏ các đốm đồi mồi, khi vùng da này lành lại, tổn thương mờ dần và sáng hơn
- Tẩy da bằng AHA (alpha hydroxy acid): AHA có các phân tử nhỏ, dễ dàng thâm nhập vào bề mặt da, giúp thúc đẩy loại bỏ các tế bào da chết theo cơ chế tự nhiên. Thoa AHA lên vùng da có đồi mồi sẽ giúp tăng cường độ ẩm, trẻ hóa làn da nhờ thúc đẩy tái tạo tế bào mới, cải thiện sắc tố, làm đều màu da.
- Sử dụng hai kĩ thuật dermabrasion (mài mòn da) và microdermabrasion (siêu mài mòn da) để tái tạo bề mặt da, giúp da mịn màng hơn.
- Các phương pháp trên có thể giúp cải thiện làn da của bạn sau vài tuần- vài tháng. Tuy nhiên chúng có thể gây 1 số tác dụng phụ không mong muốn: đỏ da, kích ứng, tăng sắc tố sau viêm…. do đó bạn nên đến khám và tư vấn bác sĩ chuyên khoa có nhiều kinh nghiệm để bác sĩ có thể đưa ra phương thức điều trị phù hợp cho da của bạn và lưu ý ko nên quên bôi kem chống nắng sau điều trị
Áp dụng chế độ ăn đủ chất, tăng cường rau xanh, hoa quả tươi, các thực phẩm giàu vitamin A, E, C, omega-3, selen, uống nhiều nước, ngủ đủ giấc, năng vận động, sống vui khỏe để giảm stress và làm chậm quá trình lão hóa chung cho cơ thể.
