Bệnh đái tháo đường (ĐTĐ) là thuật ngữ đề cập đến một nhóm các bệnh ảnh hưởng đến cách cơ thể sử dụng lượng đường huyết (glucose). Nó có thể gây ra nhiều biến chứng ảnh hưởng đến hầu hết các bộ phận của cơ thể, trong đó có làn da.
Mối liên quan giữa bệnh và biến chứng về da
Glucose rất quan trọng đối với sức khỏe vì đây là nguồn năng lượng quan trọng cho các tế bào cấu tạo nên cơ và mô. Nó cũng là nguồn năng lượng chính để giúp não hoạt động. Nguyên nhân gây bệnh ĐTĐ rất đa dạng, nhưng dù do nguyên nhân nào vẫn khiến lượng đường trong máu cao và dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.
Bệnh ĐTĐ có type 1, 2 và ĐTĐ thai kỳ. Type 1 xảy ra khi cơ thể sản xuất rất ít hoặc không sản xuất được insulin phải phụ thuộc vào insulin, nghĩa là họ phải dùng insulin nhân tạo mỗi ngày. ĐTĐ type 2 ảnh hưởng đến cách cơ thể sử dụng insulin, các tế bào không phản ứng hiệu quả với insulin như trước đây mặc dù cơ thể vẫn tạo ra insulin. Còn ĐTĐ thai kỳ xảy ra ở phụ nữ mang thai. Đây là giai đoạn cơ thể ít nhạy cảm hơn với insulin, tuy nhiên, không phải tất cả phụ nữ mang thai đều mắc bệnh và bệnh sẽ hết sau khi vượt cạn.
Bệnh ĐTĐ có thể gây ra rất nhiều biến chứng ảnh hưởng đến hầu hết các bộ phận của cơ thể. Ước tính, cứ 3 người ĐTĐ có 1 bệnh nhân xuất hiện các vấn đề về da. Các biến chứng về da có thể xuất hiện khá sớm ngay từ khi bệnh được chẩn đoán hay xảy ra khi lượng đường huyết tăng quá cao.
Biến chứng da do ĐTĐ cũng rất đa dạng, có thể kể đến như da khô, ngứa, nhiễm nấm da, tổn thương dây thần kinh liên quan tới da, mụn nước, bóng nước do ĐTĐ, ban vàng, u hạt vòng lan tỏa và bệnh gai đen.
Chăm sóc da cho người bị ĐTĐ
Nhóm người mắc ĐTĐ thường có làn da vô cùng nhạy cảm, khô và dễ bị tổn thương, vết thương khó lành và để lại sẹo. Do da quá khô có thể gây ngứa, nứt da và dễ nhiễm trùng. Nguyên nhân là do da mất chức năng giữ ẩm và giảm khả năng tự lành thương. Vì vậy, người bệnh cần phải có phương pháp dưỡng ẩm, hạn chế bị tổn thương, tránh cho vết thương bị nhiễm trùng.
Trong trường hợp da bị tổn thương cần được sơ cứu và chữa lành vết thương. Do vết thương hở, vi khuẩn rất dễ xâm nhập và gây nhiễm trùng. Do đường huyết cao nên gây tổn thương thần kinh, giảm cảm giác đau, nóng hay lạnh, giúp vi khuẩn thâm nhập nhanh. Vì vậy cần phát hiện vết thương sớm và can thiệp kịp thời. Bác sĩ thường khuyên người bệnh khám bàn chân mỗi ngày, kể cả vết thương mới, kể cả vết chai dù nhỏ.
Việc đầu tiên cần thực hiện với bệnh nhân ĐTĐ là cần duy trì độ ẩm cho da. Dưỡng da tốt sau khi tắm. Nên tắm bằng nước ấm, nhưng không quá nóng dễ gây khô da. Không nên sử dụng các chất khử mùi hoặc chất tẩy có mùi thơm dễ gây kích ứng. Luôn giữ khô các vùng da nách, ngón chân và bẹn, nhưng không quá khô. Thường xuyên sử dụng kem dưỡng ẩm sau khi tắm, khi rửa tay, trước khi ngủ hoặc sau khi ngủ dậy.
Người bị ĐTĐ dễ bị nhiễm nấm candida albicans, thủ phạm chính gây ra các dấu hiệu như nổi mẩn đỏ ngứa, thỉnh thoảng có mụn nước, thường xuất hiện ở những vùng da, nếp gấp ẩm ướt như nách hoặc kẽ chân, kẽ tay… Để khắc phục tình trạng này nên lựa chọn xà phòng tắm phù hợp, bôi kem dưỡng ẩm cho da khô nhưng tránh bôi lên các vùng nách, kẽ ngón chân.
Riêng bệnh bạch biến thường gặp ở người bệnh tiểu đường type 1 vì nó liên quan đến phản ứng tự miễn dịch, ảnh hưởng đến sắc tố melanin (sắc tố làm cho da có màu). Quá trình này gây ra các vết trắng loang lổ trên khuỷu tay, ngực, quanh miệng, mắt hoặc mũi. Đến nay vẫn chưa thuốc đặc trị mà chỉ có giải pháp tình thế, người bệnh nên sử dụng các loại kem chống nắng có chỉ số SPF lớn hơn 30 để bảo vệ vùng da này.
Một số bệnh về da thường gặp ở người ĐTĐ như ban vàng, đây là những sẩn mảng có màu vàng hoặc màu da gà có quầng đỏ xung quanh và gây ngứa. Những nốt này xuất hiện ở bàn chân, lưng, bàn tay, cánh tay và mông của nam giới bị tiểu đường type 1 hoặc những người bệnh kiểm soát đường huyết kém, mỡ máu cao.
Người ĐTĐ còn dễ mắc bệnh gai đen nhất là nhóm bệnh nhân thừa cân, béo phì, thường xuất hiện các mảng da tối màu, dày lên tại các vùng da có nhiều nếp gấp như nách, bẹn, cổ gọi là biến chứng gai đen. Hiện chưa có thuốc nào chữa khỏi tình trạng này, nhưng giảm cân và quản lý tốt đường huyết các vết đen này có thể mờ dần.
Tóm lại, để ngăn chặn các biến chứng về da nói riêng và biến chứng do ĐTĐ, việc kiểm soát tốt đường huyết được ưu tiên hàng đầu. Nên ăn uống cân bằng, đủ chất, dùng đúng phác đồ điều trị của bác sĩ, duy trì trọng lượng cơ thể ở ngưỡng hợp lý, nhận diện sớm biến chứng và điều trị tích cực sẽ giúp quản lý bệnh hiệu quả hơn, nâng cao chất lượng cuộc sống và giảm các biến chứng về da.
