Trong bối cảnh mỹ phẩm chăm sóc da khó kiểm soát như hiện nay, nên vẫn tồn tại nhiều sản phẩm kém chất lượng, hoặc do không phù hợp với người dùng nên gây dị ứng. Phải làm gì khi bị dị ứng là câu hỏi được dư luận quan tâm.
Phản ứng dị ứng và các chất gây dị ứng
Phản ứng dị ứng với kem dưỡng da mặt hoặc sản phẩm chăm sóc da khác có thể gây ra phát ban đỏ ngứa cùng triệu chứng bong tróc hoặc sưng tấy. Khi các sản phẩm chăm sóc da gây ra các triệu chứng nhẹ như khô da, nổi mụn và da không đều màu, đó có thể là kích ứng (viêm da) chứ không phải dị ứng. Phản ứng dị ứng và kích ứng da có thể xảy ra do một số thành phần nhất định như hương liệu, chất bảo quản và chất tạo màu.
Có hàng ngàn thành phần được sử dụng trong các sản phẩm chăm sóc da và mỹ phẩm. Mặc dù da của mỗi người khác nhau, nhưng một số thành phần dễ gây phản ứng hơn những thành phần khác. Ngay cả những thành phần được dán nhãn “hoàn toàn tự nhiên” cũng có thể gây viêm da ở một số người.
Hương liệu là một thủ phạm phổ biến. Mặc dù “hương liệu” được liệt kê là một thành phần duy nhất, nhưng thành phần này có thể chứa hàng trăm thành phần hóa học khác nhau, nhiều trong số đó có thể gây kích ứng da
Chất bảo quản cũng thường gây ra vấn đề. Mặc dù chúng có thể cần thiết để ngăn sản phẩm bị hỏng, nhưng chất bảo quản được biết là gây viêm da tiếp xúc ở một số người.
Thuốc nhuộm màu và chất tạo màu, được gọi là chất tạo màu, cũng tiềm ẩn rủi ro. Những người dị ứng với chất tạo màu trong thực phẩm của họ có khả năng cũng bị dị ứng với chúng trong mỹ phẩm. Bất kỳ chất tạo màu nào cũng có thể gây viêm da tiếp xúc trên da nhạy cảm, nhưng màu đỏ và màu vàng có xu hướng là những vấn đề phổ biến hơn.
Lanolin là một thành phần tự nhiên thường liên quan đến kích ứng da và phản ứng dị ứng. Lanolin được chiết xuất từ lông cừu và được sử dụng trong các sản phẩm dưỡng ẩm như sữa dưỡng thể và kem dưỡng da mặt.
Tinh dầu cũng có thể gây viêm da tiếp xúc. Mặc dù chúng có thể mang lại mùi hương hấp dẫn cho các sản phẩm chăm sóc da, nhưng chúng có thể gây kích ứng ở nồng độ cao. Ví dụ, chỉ vài giọt tinh dầu tràm trà cũng có thể gây ra phản ứng bất lợi ở một số người. Các loại tinh dầu khác dễ gây kích ứng da nhạy cảm hơn là tinh dầu bạc hà, ylang-ylang, đinh hương, quế và cassia.
Trên thực tế, theo một nghiên cứu năm 2016 tại Mỹ, các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng hầu hết các loại tinh dầu chứa từ 100 đến 500 thành phần hóa học. Đặc biệt, chúng chứa nhiều terpen, như limonene, linalool và linayl acetate. Những terpen này tạo cho thực vật mùi hương hoa, nhưng chúng cũng có liên quan đến viêm da tiếp xúc dị ứng.
Một sản phẩm làm đẹp duy nhất có thể chứa hàng trăm thành phần, và chỉ cần một thành phần gây ra vấn đề. Các sản phẩm làm đẹp có thể gây ra phản ứng dị ứng hoặc viêm da tiếp xúc kích ứng bao gồm: Xà phòng tắm và các sản phẩm làm đẹp; kem dưỡng ẩm; thuốc nhuộm tóc; móng tay giả; nước hoa; sơn móng tay; son môi; kem chống nắng; dầu gội; thuốc henna (dùng cho xăm hình tạm thời); lăn khử mùi; khăn lau tẩy trang…
Một số chất bảo quản có khả năng gây viêm da tiếp xúc nhất là formaldehyde, isothiazolinone, methylisothiazolinone và quaternium-15.
Phản ứng da với mỹ phẩm xuất hiện như thế nào?
Cả phản ứng dị ứng và viêm da tiếp xúc kích ứng đều không có xu hướng tức thì , phải sau khi sử dụng sản phẩm một hoặc nhiều lần. Riêng phản ứng dị ứng với sữa rửa mặt, kem dưỡng da và các sản phẩm chăm sóc da khác có thể xảy ra ngay lập tức. Viêm da tiếp xúc kích ứng cũng phải mất từ 24 đến 48 giờ mới xuất hiện.
Phản ứng có thể kéo dài hàng tuần ngay cả sau khi đã ngừng sử dụng các sản phẩm gây kích ứng.Thời gian kéo dài phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng và cách bạn chăm sóc da sau khi nó xảy ra.
Một khi bạn đã bị dị ứng, nó thường kéo dài suốt đời. Phản ứng dị ứng xảy ra mỗi khi bạn sử dụng sản phẩm gây dị ứng. Tương tự, các triệu chứng viêm da tiếp xúc kích ứng sẽ xuất hiện bất cứ khi nào sản phẩm gây kích ứng tiếp xúc với da.
Khi nào cần gặp bác sĩ
Nếu bạn bị phản ứng nhẹ và chưa bắt đầu sử dụng bất kỳ sản phẩm mới nào, hãy thử loại bỏ từng sản phẩm khỏi quy trình chăm sóc da để xem da có cải thiện hay không. Loại bỏ sản phẩm có chứa hương liệu hoặc chất tạo màu là một bước khởi đầu tuyệt vời. Có thể mất từ hai đến bốn tuần trước khi bạn nhận thấy sự khác biệt.
Hãy gặp bác sĩ nếu bạn không thể kiểm soát các triệu chứng của mình—ngay cả trường hợp không nghiêm trọng. Hãy đến gặp bác sĩ da liễu hoặc bác sĩ chuyên khoa dị ứng ngay lập tức nếu bạn có phản ứng nghiêm trọng hoặc kéo dài. Họ có thể thực hiện xét nghiệm áp da để phát hiện chất gây dị ứng.
Trong xét nghiệm áp da, da của bạn sẽ được tiếp xúc với 20 đến 30 chất gây dị ứng phổ biến thông qua các miếng dán. Sau 48 giờ, các miếng dán sẽ được gỡ bỏ để kiểm tra phản ứng. Da sẽ được theo dõi trong tối đa bảy ngày để xem có phản ứng nào phát triển hay không.
Về chiến lược điều trị, hầu hết các trường hợp viêm da tiếp xúc do chất kích ứng sẽ tự khỏi nếu ngừng sử dụng sản phẩm gây ra phản ứng. Bạn có thể cần thuốc bôi ngoài da để giảm triệu chứng.
Hầu hết các phản ứng dị ứng cũng sẽ tự khỏi, mặc dù sẽ mất nhiều thời gian hơn và thường cần phải dùng thuốc. Phản ứng nghiêm trọng cần được điều trị để ngăn ngừa tình trạng trở nên tồi tệ hơn.
Việc điều trị viêm da tiếp xúc dị ứng phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của phản ứng của bạn. Nếu bạn bị phản ứng dị ứng nhẹ với một vùng da nhỏ bị đỏ và ngứa, bạn có thể:
- Bôi kem hydrocortisone không cần kê đơn (OTC) lên vùng da bị ảnh hưởng để giảm ngứa
- Uống thuốc kháng histamine như Benadryl (diphenhydramine)
- Sử dụng kem dưỡng ẩm để giảm khô da và ngứa
- Chườm lạnh
- Nếu nặng, bác sĩ có thể kê đơn thuốc corticosteroid bôi ngoài da, uống corticosteroid trong 7 đến 14 ngày.
Nếu bạn bị viêm da dị ứng mãn tính nghiêm trọng, bác sĩ có thể đề nghị liệu pháp miễn dịch, dùng thuốc, thậm chí phải nhập viện theo yêu cầu bác sĩ.
Để giảm triệu chứng, hãy thử thoa một lớp mỏng vaseline hoặc kem dưỡng ẩm màu trắng (ví dụ: Cerave, Vanicream). Dùng khăn ướt mát hoặc tắm, tránh gãi để giúp d lành nhanh. Ngừng sử dụng tất cả các sản phẩm có chứa các thành phần có thể gây kích ứng (ví dụ: kem trị mụn hoặc serum chống lão hóa).
Cách phòng ngừa
Nếu nhạy cảm với một số sản phẩm nhưng không phải với những sản phẩm chăm sóc da, thì trước khi sử dụng nên thử trên một vùng da nhỏ trước khi chính thức sủ dụng bất kỳ sản phẩm chăm sóc da mới nào. Nếu an toàn thì mới sử dụng sản phẩm đó. Đọc kỹ nhãn mác, tránh dùng các sản phẩm có chứa hương liệu hoặc chỉ nên dùng các sản phẩm được dán nhãn là không gây dị ứng.
