Phụ nữ dù bận rộn đến đâu vẫn dành thời gian chăm sóc, nâng niu cho khuôn mặt, điều đó cho thấy khuôn mặt luôn được ưu tiên hàng đầu. Tuy nhiên, có một căn bệnh khiến chị em bận tâm đó là chứng tăng sắc tố do mụn trứng cá.
Tăng sắc tố do mụn trứng cá là gì?
Tăng sắc tố do mụn trứng cá (Hyperpigmentation acne), gọi tắt HA, là tình trạng da ở những vị trí bị mụn trứng cá sau khi lành có hiện tượng tăng sắc tố. Những người có tông da tối màu (Fitzpatrick phototypes III – VI) thường có nguy cơ bị HA nhiều hơn so với các tông da sáng màu do các tế bào da sản xuất quá nhiều melanin.
Thông thường, tăng sắc tố này có thể mờ dần theo thời gian, nhưng nếu nằm sâu, nó có thể tồn tại vĩnh viễn. Mặc dù một số liệu pháp điều trị tại chỗ và thủ thuật có thể đẩy nhanh quá trình làm mờ dần sắc tố, nhưng cũng phải mất khoảng vài tháng đến vài năm.
Không giống sẹo, HA là những tình trạng tăng sắc tố trên nền da từng bị trứng cá do sự tăng sản xuất melanin sau quá trình viêm của trứng cá. Đây là kết quả trực tiếp của quá trình viêm và tác động của các yếu tố ngoại lai như tiếp xúc với ánh sáng mặt trời, tia cực tím hoặc môi trường ô nhiễm. Melanin tạo ra màu sắc da nhưng nếu được sản xuất quá mức tại một vị trí hoặc một mảng trên da có thể khiến chỗ đó sạm nâu hoặc tối màu.
HA có thể xảy ra nông ở thượng bì hay sâu hơn ở lớp trung bì hay hỗn hợp ở cả thượng bì và trung bì. Đối với những tổn thương sâu ở trung bì, tăng sắc tố sẽ biến thành dát màu xanh xám trên da và tồn tại lâu dài hơn, khó điều trị hơn HA xảy ra ở thượng bì. Theo ý kiến chuyên gia, đa số các bệnh nhân đều cho rằng chứng tăng sắc tố sau viêm khiến họ cảm thấy khó chịu hơn cả mụn trứng cá.
Da càng đậm màu, HA càng phổ biến và khó điều trị. Nhóm người có tông da đậm màu có nguy cơ mắc HA cao gồm người Mỹ gốc Phi, người gốc Tây Ban Nha, người Châu Á, người Mỹ bản địa, người dân đảo Thái Bình Dương, người gốc Trung Đông. Để hạn chế tăng sắc tố sau mụn trứng cá, cần điều trị trứng cá đúng phương pháp để làm giảm sự xuất hiện của sẩn viêm – mụn mủ và sớm sử dụng các phương pháp điều trị tăng sắc tố tập trung vào các sản phẩm làm sáng da.
Các phương pháp điều trị tăng sắc tố do mụn trứng cá
Theo các bác sĩ da liễu, muốn điều trị bệnh trước tiên bệnh nhân phải được thăm khám, xác định tình trạng bệnh. Vì mụn trứng cá gây ra các tăng sắc tố trên da do vậy chúng ta cần phải điều trị mụn trứng cá sớm để làm giảm và ngăn ngừa sự hình thành HA. Tiếp theo, HA nên được điều trị càng sớm càng tốt để đẩy giúp đẩy nhanh tốc độ làm mờ màu da. Khi điều trị HA cần lưu ý, quá trình phai màu cần phải có thời gian.
Một số tình trạng tăng sắc tố nhẹ có thể được điều trị mờ dần với các biện pháp chống nắng, tránh nắng mà không cần điều trị nhưng thời gian có thể kéo dài lên đến 6 tháng đến 1 năm. Trường hợp HA đậm màu hoặc nằm sâu trong lớp trung bì da thường phức tạp hơn khi điều trị, cần phối hợp nhiều phương pháp khác nhau và thậm chí có thể tồn tại vĩnh viễn.
Để có được kết quả điều trị tốt, bệnh nhân cần được thăm khám kĩ càng, lên kế hoạch điều trị chi tiết bởi các bác sĩ chuyên khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da.
Điều trị HA khác với mụn trứng cá, chủ yếu tập trung vào các sản phẩm làm sáng da.
- Về thuốc: Các bác sĩ Da liễu khuyên dùng các sản phẩm có chứa một trong các thành phần như: 2% hydroquinone, axit azelaic, axit glycolic, axit kojic, retinoids (retinol, tretinoin, adapalene hoặc tazarotene), vitamin C,… . Những thành phần này có thể làm mờ dần các đốm đen trên da cũng như có thể làm chậm quá trình sản xuất melanin, đây là nguyên nhân chính gây ra tăng sắc tố.
- Bảo vệ da khỏi ánh nắng: Ánh sáng mặt trời là một yếu tố quan trọng kích thích sự tăng sản xuất melanin trên da. HA xuất hiện rõ rệt, đậm màu hơn khi phơi nắng nhiều do vậy bác sĩ khuyên những bệnh nhân bị HA hạn chế tối đa tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Các biện pháp có thể áp dụng bao gồm mặc áo quần dài giúp che phủ cơ thể, nếu được nên lựa chọn áo chống nắng có chỉ số chống nắng tối thiểu (SPF) 30; thoa kem chống nắng đúng cách và/hoặc uống viên uống chống nắng trước khi ra nắng.
- Các biện pháp khác: Tùy thuộc vào mức độ của HA, các bác sĩ da liễu có thể khuyên bạn điều trị với thuốc bôi đơn thuần hoặc nên phối hợp điều trị thuốc bôi với các thủ thuật không xâm lấn khác như peel da hay các liệu pháp laser và ánh sáng.
- Một số lưu ý khác: Đối với nhóm không thể áp dụng điều trị bằng thuốc hoặc thủ thuật, chúng ta có thể dùng các loại mỹ phẩm giúp che khuyết điểm, hoặc trang điểm để làm mờ tạm thời các sắc tố trên da. Các loại kem che khuyết điểm không thấm nước, lâu trôi thường lại có xu hướng gây bít tắc và gây mụn trứng cá do vậy cần cẩn thận chọn lựa các sản phẩm để đảm bảo hiệu quả, an toàn, không gây mụn cho da.
HA tuy không gây ảnh hưởng về mặt sức khoẻ nhưng lại gây ảnh hưởng nhiều đến thẩm mỹ và chất lượng cuộc sống người bệnh. Do đó, người bệnh cần được tư vấn bởi các bác sĩ chuyên khoa để lựa chọn phương pháp điều trị tối ưu nhất cho từng cá thể bệnh.
Đa số các thuốc thoa điều trị HA là các thuốc phải được bác sĩ kê toa, tuy nhiên trên thị trường có rất nhiều các sản phẩm làm sáng da không cần kê toa, không có thương hiệu nguồn gốc rõ ràng. Chúng ta cần cẩn trọng bởi các sản phẩm này thường có chứa các chất làm trắng sáng da nguy hại cho sức khoẻ người sử dụng như steroids, thuỷ ngân,….
Cần nhấn mạnh rằng, HA gây ảnh hưởng đến thẩm mỹ nhưng là một tình trạng bệnh lý, do vậy cần phải được thăm khám và điều trị bởi các bác sĩ chuyên khoa.
ThS BS. Trần Ngọc Khánh Nam, Khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da
