Da sần vỏ cam là gì? Nguyên nhân và cách khắc phục hiệu quả

Da sần vỏ cam là tình trạng các mô mỡ dưới da phình ra, tạo nên bề mặt da lồi lõm, không bằng phẳng. Mặc dù không gây hại cho sức khỏe, nhưng những vết lõm này lại là nỗi ám ảnh thẩm mỹ, khiến phái đẹp mất tự tin khi diện trang phục yêu thích. Bài viết sau sẽ đi sâu vào nguyên nhân và gợi ý các cách khắc phục tình trạng này một cách hiệu quả.

Những điểm chính 

• Định nghĩa da sần vỏ cam: Hiểu rõ bản chất, đối tượng thường gặp và mức độ phổ biến của tình trạng da lồi lõm không đều này.
• Cơ chế và yếu tố nguy cơ: Nắm được nguyên nhân sinh lý và các yếu tố như di truyền, lão hóa, lối sống làm tăng nguy cơ hình thành cellulite.
• Dấu hiệu nhận biết: Giúp bạn xác định tình trạng da sần vỏ cam qua các biểu hiện lồi lõm đặc trưng trên bề mặt da.
• Vị trí và cấp độ: Biết được các vùng cơ thể thường xuất hiện cellulite và cách phân loại mức độ nặng nhẹ của tình trạng.
• Phân biệt với rạn da: Hiểu rõ sự khác biệt về nguyên nhân, cơ chế hình thành và biểu hiện giữa da sần vỏ cam và rạn da.
• Thời điểm tư vấn y khoa: Biết rằng có thể tìm đến bác sĩ bất cứ lúc nào nếu muốn cải thiện thẩm mỹ, dù đây không phải bệnh lý.
• Chẩn đoán tình trạng: Hiểu được cách bác sĩ xác định cellulite chủ yếu qua thăm khám lâm sàng và các xét nghiệm có thể được chỉ định.
• Tổng quan phương pháp điều trị: Nắm bắt các giải pháp cải thiện cellulite, từ phương pháp tự nhiên tại nhà đến các can thiệp thẩm mỹ công nghệ cao.
• Giải đáp thắc mắc nhanh: Cung cấp câu trả lời ngắn gọn, chính xác cho các câu hỏi phổ biến nhất về tình trạng da sần vỏ cam.

Da sần vỏ cam là gì?

Da sần vỏ cam (cellulite hay orange peel skin) mô tả tình trạng bề mặt da trở nên gồ ghề, không bằng phẳng với các vết lồi lõm trông tương tự vỏ cam. Tình trạng này hình thành do sự phân bố không đều của các mô mỡ ngay dưới da, phổ biến tại các vùng như đùi, mông, bụng và bắp tay. Nguyên nhân gây ra cellulite có thể bị chi phối bởi nhiều yếu tố, bao gồm di truyền, sự thay đổi nội tiết tố, chế độ dinh dưỡng thiếu khoa học và lối sống tĩnh tại.

Da sần vỏ cam là tình trạng phổ biến hơn đáng kể ở nữ giới, với ước tính khoảng 80-90% phụ nữ sau tuổi 20 đều gặp phải. Ngược lại, tỷ lệ này ở nam giới thấp hơn nhiều (chỉ khoảng 10%) do cấu trúc da của họ dày hơn và có sự khác biệt trong cách phân bố mô mỡ. Về bản chất, cellulite không phải là một bệnh lý nguy hiểm, nhưng lại tác động lớn đến phương diện thẩm mỹ và có thể làm suy giảm sự tự tin của người gặp phải tình trạng này.

Nguyên nhân gây ra tình trạng da sần vỏ cam là gì?

Khi các mô liên kết tại lớp hạ bì suy giảm độ đàn hồi, các túi mỡ có xu hướng thoát ra ngoài và đẩy bề mặt da phồng lên. Cùng lúc đó, chính các sợi liên kết này lại kéo da chùng xuống ở các điểm khác, tạo nên hiện tượng bề mặt da lồi lõm không đồng đều. Bên cạnh đó, sự đình trệ của hệ thống dẫn lưu bạch huyết gây phù nề, kết hợp với sự suy giảm tưới máu cục bộ từ hệ vi tuần hoàn, càng làm cho tình trạng cellulite trở nên nghiêm trọng hơn.

Về mặt sinh lý bệnh, quá trình hình thành cellulite có thể được diễn giải chi tiết như sau:

• Estrogen ảnh hưởng đến hoạt động của nguyên bào sợi và enzyme collagenase, từ đó làm suy yếu và phá vỡ cấu trúc collagen bao quanh các tế bào mỡ, dẫn đến sự đứt gãy của các liên kết này.
• Các tế bào mỡ sau khi được giải phóng sẽ tập trung và tích tụ tại những vùng có mô liên kết lỏng lẻo, thiếu săn chắc.
• Xét về phương diện mô học, các vách ngăn mô liên kết ở phụ nữ bị cellulite thường mỏng hơn và có cấu trúc sắp xếp vuông góc với bề mặt da. Điều này tạo điều kiện cho các tế bào mỡ dễ dàng bị đẩy lên trên, khác với cấu trúc vách ngăn xếp theo hướng chéo và chắc chắn hơn ở những người không bị cellulite.

Các yếu tố nguy cơ

• Lão hóa: Theo thời gian, các mô liên kết tự nhiên suy giảm độ đàn hồi. Vì vậy, nguy cơ xuất hiện cellulite gia tăng tương ứng với độ tuổi.
• Thuốc lá: Việc hút thuốc, dù là chủ động hay thụ động, đều được xác định là yếu tố làm gia tăng nguy cơ hình thành cellulite.
• Nội tiết: Sự thay đổi nội tiết tố, đặc biệt là nồng độ estrogen tăng cao trong các giai đoạn như mang thai, cho con bú, hoặc sử dụng thuốc tránh thai trong thời gian dài, có thể khiến tình trạng cellulite trở nên rõ rệt hơn.
• Di truyền: Yếu tố di truyền, cụ thể là sự hiện diện của gen mã hóa enzyme chuyển đổi angiotensin (ACE), có thể thúc đẩy quá trình hình thành angiotensin II trong mô mỡ. Điều này dẫn đến suy giảm lưu lượng máu cục bộ, gây thiếu oxy trong môi trường mô mỡ và kích hoạt phản ứng viêm tại chỗ.
• Vận động: Lối sống tĩnh tại, ít vận động và thói quen ngồi nhiều làm giảm tuần hoàn máu, đặc biệt tại các vùng chịu áp lực tỳ đè, góp phần vào sự phát triển của cellulite.
• Cân nặng: Nguy cơ xuất hiện và mức độ nghiêm trọng của cellulite thường tỷ lệ thuận với chỉ số khối cơ thể (BMI).
• Ăn uống: Chế độ dinh dưỡng chứa hàm lượng carbohydrate cao có thể làm gia tăng lượng mỡ dự trữ trong cơ thể, từ đó khiến các biểu hiện của cellulite trở nên rõ nét hơn.

Dấu hiệu nhận biết tình trạng da sần vỏ cam

Cellulite được đặc trưng bởi bề mặt da trở nên sần sùi, xuất hiện các vết lồi lõm không đồng đều. Những biểu hiện này có thể chỉ quan sát thấy khi có lực tác động lên vùng da (chẳng hạn như khi ngồi, hoặc dùng tay véo nhẹ), hoặc có thể là một đặc điểm tồn tại thường trực, thấy rõ ngay cả khi da ở trạng thái thả lỏng. Chính vì hình thái bề mặt đặc trưng tương tự như vỏ của một quả cam, tình trạng này còn được biết đến rộng rãi với tên gọi “da sần vỏ cam”.

Vị trí xuất hiện và các cấp độ của da sần vỏ cam

Tình trạng da sần vỏ cam có thể xuất hiện ở bất kỳ vùng nào trên cơ thể có chứa mô mỡ dưới da, nhưng phổ biến nhất tại các vị trí như mặt ngoài và mặt sau đùi, mông, hông, vùng bụng quanh rốn, ngực, mặt sau cánh tay và sau gáy.

Thang phân loại cấp độ sần vỏ cam theo Nurnberger-Muller được áp dụng như sau: 

• Độ 1: Các vết lồi lõm chỉ xuất hiện khi có tác động cơ học như véo da hoặc co cơ. Ở trạng thái thả lỏng, bề mặt da vẫn phẳng mịn.
• Độ 2: Các vết lồi lõm có thể được quan sát thấy ngay cả khi cơ thể ở trạng thái thả lỏng (khi đứng hoặc nằm).
• Độ 3: Các vết lồi lõm hiện diện thường trực, kèm theo sự xuất hiện của các nốt sần nổi rõ và các vùng lõm sâu, có thể nhìn thấy rõ ở mọi tư thế.

Phân biệt tình trạng da sần vỏ cam và rạn da chi tiết 

Da sần vỏ cam và rạn da là hai tình trạng da liễu thường bị nhầm lẫn do có một số biểu hiện bên ngoài tương đồng. Tuy nhiên, về bản chất, đây là hai vấn đề hoàn toàn riêng biệt.

Rạn da biểu hiện dưới dạng các vệt hoặc dải dài trên da, có màu sắc thay đổi từ hồng, đỏ sang trắng. Tình trạng này xuất hiện khi da bị kéo căng quá mức trong thời gian ngắn, khiến cho quá trình sản sinh collagen không thể đáp ứng kịp. Rạn da thường hình thành ở những người tăng cân đột ngột hoặc trong giai đoạn thai kỳ ở phụ nữ.

Ngược lại, da sần vỏ cam là hiện tượng bề mặt da trở nên lồi lõm, không bằng phẳng, tương tự như vỏ cam. Nguyên nhân là do sự phân bố không đồng đều của các mô mỡ dưới da, tạo thành các nốt sần. Đây là một tình trạng da rất phổ biến, đặc biệt thường gặp ở nữ giới.

Tóm lại, dù có thể có những điểm tương đồng về hình thức, da sần vỏ cam và rạn da là hai tình trạng hoàn toàn khác biệt về nguyên nhân và cơ chế hình thành. Do đó, chúng đòi hỏi những phương pháp điều trị và chăm sóc chuyên biệt.

Khi nào cần tham vấn y khoa?

Về bản chất, cellulite không phải là một tình trạng bệnh lý gây hại cho sức khỏe. Tuy nhiên, nó có thể tác động đáng kể đến phương diện thẩm mỹ, dẫn đến sự suy giảm tự tin. Do đó, người có tình trạng da sần vỏ cam hoàn toàn có thể tìm đến sự tư vấn của bác sĩ bất cứ khi nào họ có nhu cầu cải thiện về mặt ngoại hình.

Phương pháp chẩn đoán

Bác sĩ da liễu có thể chẩn đoán,  xác định tình trạng da sần vỏ cam thông qua việc thăm khám và quan sát các dấu hiệu lâm sàng trên da. Trong một số trường hợp, nếu có nghi ngờ về các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn liên quan như béo phì hay rối loạn nội tiết, bác sĩ có thể sẽ yêu cầu thực hiện thêm các xét nghiệm cận lâm sàng để có đánh giá toàn diện hơn.

Các phương pháp điều trị da sần vỏ cam an toàn và hiệu quả

1. Điều trị bằng các phương pháp tự nhiên

Trong trường hợp chưa sẵn sàng áp dụng các phương pháp can thiệp y khoa, người có tình trạng da sần vỏ cam có thể tham khảo một số giải pháp tự nhiên sau đây để cải thiện bề mặt da.

1.1. Massage
Mặc dù massage chưa được công nhận là một phương pháp điều trị dứt điểm cellulite, kỹ thuật này có thể hỗ trợ cải thiện tuần hoàn máu dưới da, kích thích sản sinh collagen, từ đó góp phần duy trì độ đàn hồi tự nhiên cho làn da.

1.2. Tập thể dục
Tập thể dục thường xuyên giúp gia tăng khối lượng cơ, giảm mỡ thừa, qua đó làm cho bề mặt da trở nên săn chắc và mịn màng hơn. Thêm vào đó, vận động còn tăng cường tuần hoàn máu đến các vùng trên cơ thể, thúc đẩy quá trình trao đổi chất và duy trì một thể trạng khỏe mạnh. Các bộ môn như chạy bộ, đạp xe, yoga, gym, bơi lội… đều là những lựa chọn phù hợp tùy thuộc vào sở thích và lịch trình cá nhân.

1.3. Giảm cân, giảm mỡ
Như đã đề cập, mỡ thừa là một trong những tác nhân chính gây ra tình trạng da sần vỏ cam. Do đó, bên cạnh việc tập thể dục, việc xây dựng một chế độ ăn uống khoa học để giảm cân và giảm mỡ là rất quan trọng. Khi lượng mỡ dưới da được kiểm soát, tình trạng cellulite không chỉ được cải thiện mà còn mang lại nhiều lợi ích khác cho sức khỏe tổng thể.

1.4. Dưỡng ẩm cho da
Việc cung cấp đủ độ ẩm cho da sẽ giúp duy trì độ đàn hồi, hạn chế tình trạng da chùng nhão và mỏng dần theo thời gian, qua đó góp phần cải thiện vẻ ngoài của vùng da bị cellulite.

1.5. Các phương pháp khác
Ngoài ra, bác sĩ có thể chỉ định một số loại kem bôi tại nhà để hỗ trợ điều trị. Các sản phẩm này thường chứa những hoạt chất như caffeine hoặc retinol ở nồng độ thấp.

2. Điều trị can thiệp thẩm mỹ

2.1. Sóng Âm HIFU
Công nghệ sóng âm HIFU (High Intensity Focused Ultrasound – Sóng siêu âm hội tụ cường độ cao) có khả năng cải thiện độ đàn hồi và làm giảm biểu hiện của da sần vỏ cam. Thiết bị này sử dụng năng lượng sóng siêu âm để tăng nhiệt độ tại lớp trung bì, nhằm phá hủy các tế bào mỡ, đồng thời kích thích cơ thể sản sinh collagen và elastin. Đây là hai protein thiết yếu giúp duy trì sự săn chắc và đàn hồi của da. Công nghệ HIFU được ứng dụng rộng rãi để cải thiện bề mặt da không đồng đều, nâng cơ, xóa nọng cằm và ngăn ngừa tình trạng chảy xệ.

2.2. Liệu pháp nhiệt
Các phương pháp tạo nhiệt trên da, chẳng hạn như sử dụng sóng vô tuyến (RF), tia hồng ngoại, hoặc liệu pháp rung cơ học, cũng được áp dụng nhằm kích thích sản sinh collagen và elastin để duy trì độ đàn hồi. Bên cạnh đó, một số bác sĩ có thể sử dụng laser để tạo ra các vi tổn thương có kiểm soát, từ đó thúc đẩy quá trình làm đầy các vùng da bị lõm.

2.3. Ly giải lạnh mỡ (Cryolipolysis)
Ly giải lạnh mỡ (Cryolipolysis) là một thủ thuật không xâm lấn giúp làm giảm cellulite bằng cơ chế đông lạnh các tế bào mỡ dưới da. Khi bị đông lạnh, các tế bào mỡ này sẽ bị phá hủy và dần được cơ thể đào thải ra ngoài một cách tự nhiên. Do tế bào mỡ nhạy cảm với nhiệt độ lạnh hơn so với các loại tế bào khác, phương pháp này không gây tổn thương cho vùng da, mô thần kinh hay các cơ quan lân cận.

Giải đáp các thắc mắc thường gặp

1. Da mặt sần vỏ cam là gì?
   Da mặt sần vỏ cam là tình trạng bề mặt da không mịn màng, có vẻ ngoài lấm tấm và lỗ chân lông to, trông tương tự như vỏ của một quả cam. Đây là một vấn đề về kết cấu da, không phải là một bệnh lý.
2. Tại sao da mặt bị sần vỏ cam?
   Nguyên nhân chính bao gồm:

• Tác hại của ánh nắng mặt trời: Tia UV làm suy giảm collagen và elastin, khiến da mất đi độ đàn hồi.
• Lão hóa: Quá trình lão hóa tự nhiên làm giảm sản sinh collagen, khiến da kém săn chắc và lỗ chân lông to hơn.
• Lối sống: Hút thuốc, căng thẳng (stress) và chế độ ăn nhiều đường, chất béo có thể góp phần làm da xấu đi.
• Di truyền: Yếu tố di truyền cũng quyết định một phần đến kết cấu và kích thước lỗ chân lông của da.

3. Làm thế nào để cải thiện tình trạng da mặt sần vỏ cam?
   Bạn có thể cải thiện kết cấu da bằng cách:

• Chống nắng hàng ngày: Sử dụng kem chống nắng có chỉ số SPF 30 trở lên mỗi ngày là bước quan trọng nhất để bảo vệ da và ngăn ngừa tình trạng tệ hơn.
• Sử dụng sản phẩm chứa Retinoids (Retinol): Giúp thúc đẩy tái tạo tế bào, tăng sinh collagen và cải thiện độ mịn màng cho da.
• Tẩy tế bào chết hóa học (AHA/BHA): Các hoạt chất như Glycolic Acid giúp loại bỏ tế bào chết, làm thông thoáng và se khít lỗ chân lông, giúp bề mặt da mịn hơn.
• Duy trì lối sống lành mạnh: Uống đủ nước, ăn uống cân bằng giàu vitamin C, và ngủ đủ giấc để hỗ trợ sức khỏe làn da từ bên trong.

4. Có loại kem nào trị dứt điểm da sần vỏ cam không?
   Không có loại kem nào có thể trị “dứt điểm” tình trạng này ngay lập tức. Tuy nhiên, việc kiên trì sử dụng các sản phẩm chứa hoạt chất như Retinol, AHA, BHA kết hợp với chống nắng và lối sống lành mạnh sẽ mang lại hiệu quả cải thiện rõ rệt và lâu dài.
5. Da sần vỏ cam có giống “da sần như da gà” không?
   Không. “Da sần vỏ cam” trên mặt thường liên quan đến lỗ chân lông to và kết cấu da không đều. Trong khi đó, “da sần như da gà” (bệnh dày sừng nang lông) là tình trạng các nốt sừng nhỏ, cứng hình thành trong nang lông, thường xuất hiện ở bắp tay, đùi và mông. Đây là hai tình trạng da hoàn toàn khác nhau.

Kết luận 

Da sần vỏ cam là một tình trạng da vô cùng phổ biến và hoàn toàn tự nhiên, đặc biệt ở phụ nữ. Thay vì xem đây là một khuyết điểm đáng lo ngại, bạn hãy tập trung vào các biện pháp chăm sóc hiệu quả để cải thiện vẻ ngoài và sức khỏe của làn da.Việc duy trì một lối sống lành mạnh qua chế độ ăn uống cân bằng, cung cấp đủ nước cho cơ thể và tập thể dục thường xuyên là phương pháp hữu hiệu nhất để cải thiện làn da. Nếu bạn mong muốn có những giải pháp chuyên sâu, hãy liên hệ với các bác sĩ da liễu hoặc chuyên gia thẩm mỹ để được tư vấn về các phương pháp điều trị phù hợp nhất với tình trạng của mình.

Xem thêm: https://en.wikipedia.org/wiki/Cellulite