Một trong nhưng giải pháp làm sạch mụn da, khối u lành tính và ác tính (ung thư) ngoài da hiện đang thịnh hành, hiệu quả, được nhiều người tin dùng, có tên liệu pháp quang động
Vài nét về liệu pháp quang động
Liệu pháp quang động hay quang động liệu pháp (photodynamic therapy), viết ngắn PDT là sự kết hợp một dược phẩm gọi là chất gây cảm quang (photosensitizer) với một loại ánh sáng thích hợp để điều trị hay làm thuyên giảm những triệu chứng của một vài dạng u, mụn trên da…, kể cả ung thư.
Các ứng dụng PDT liên quan đến ba thành phần là chất cảm quang, nguồn sáng và oxy mô. Bước sóng của nguồn sáng cần phải phù hợp để kích thích chất cảm quang để tạo ra các gốc tự do và/hoặc các loại oxy phản ứng giúp huỷ các tế bào bất thường.
Các ứng dụng PDT liên quan đến ba thành phần là chất cảm quang, nguồn sáng và oxy mô.
PDT là một quá trình nhiều giai đoạn. Đầu tiên, một lượng chất nhạy cảm ánh sáng với độc tính không đáng kể được sử dụng, tuỳ theo vùng được điều trị của cơ thể mà thuốc được sử dụng theo hệ thống hoặc tại chỗ. Sau vài giờ đến vài ngày, một lượng chất nhạy cảm ánh sáng xuất hiện trong mô bệnh, chất nhạy cảm ánh sáng được kích hoạt khi tiếp xúc với ánh sáng trong một khoảng thời gian xác định khoảng từ 10 đến 45 phút.
Liều ánh sáng cung cấp đủ năng lượng để kích thích chất nhạy cảm ánh sáng, nhưng không đủ để phá hủy các mô khỏe mạnh lân cận. Oxy phản ứng được sinh ra giết chết các tế bào đích. PDT còn có thể làm teo hay tiêu diệt khối u bằng hai cách gián tiếp: huỷ các mạch máu trong khối u và kích thích hệ miễn dịch tấn công tế bào ung thư.
Các ứng dụng liệu pháp quang động
Ứng dụng của PDT là rất đa dạng như trị các khối u lành tính ngoài da, mụn trứng cá, điều trị ung thư, ứng dụng trong nhãn khoa, PDT kết hợp với liệu pháp quang miễn dịch để điều trị các bệnh ung thư khác nhau…. Theo một nghiên cứu dài kỳ đánh giá có hệ thống do Học viện Da liễu Hoa Kỳ (AAD) thực hiện cho thấy PDT là phương pháp điều trị an toàn và hiệu quả cho mụn trứng cá.
Ứng dụng của PDT là rất đa dạng như trị các khối u lành tính ngoài da, mụn trứng cá, điều trị ung thư…
Các bệnh nhân chỉ sử dụng liệu pháp quang động đã giảm được 50% mụn sau 4 tuần điều trị và 3 tháng sau điều trị, và giảm đến 72% thương tổn
Để duy trì hiệu quả liệu pháp lâu dài, người bệnh cần điều trị duy trì 1-2 lần/năm. Trong quá trình thực hiện quang động liệu pháp, bác sĩ sẽ bôi lên vùng da mụn một dung dịch làm cho da nhạy cảm hơn với ánh sáng. Dung dịch này thường được lưu trên da trong vòng 15 phút đến 3 giờ. Sau đó, bác sĩ sẽ dùng laser hoặc ánh sáng để trị liệu. PDT phù hợp điều trị các trường hợp mụn nặng.
Mụn trứng cá là một bệnh viêm da mãn tính đặc trưng bởi sự phát triển quá mức của vi khuẩn Propionibacterium acnes trong tuyến bã nhờn. Tuy lành tính nhưng lại gây mất thẩm mĩ, giảm tự tin. PDT là một phương pháp điều trị đầy hứa hẹn cho mụn trứng cá vì nó có thể ức chế sản xuất bã nhờn và dẫn đến sự thuyên giảm kéo dài của mụn mà không gây ra tình trạng vi khuẩn kháng thuốc kháng sinh.
Trong nghiên cứu 22 bệnh nhân bị mụn trứng cá viêm được điều trị trong thời gian thoa thuốc trong 3 giờ, sau đó là chiếu nguồn sáng phổ rộng 550–700 nm. Số lượng các tổn thương do mụn viêm và mức độ tiết bã nhờn đã giảm đáng kể sau bốn lần điều trị trong trị liệu dài 20 tuần. Cơ chế hoạt động của PDT trong điều trị mụn trứng cá liên quan đến tác dụng độc quang trên các nang bã nhờn, ức chế các chức năng tuyến bã nhờn và giảm đáng kể số lượng vi khuẩn.
PDT đã được chứng minh là có hiệu quả trong việc giảm hình thành sẹo, và điều trị lặp lại có thể cải thiện sẹo, kích thích phản ứng làm lành vết thương. Ngoài ra, PDT còn hiệu quả cho điều trị thành công mụn cóc da do virus HPV gây ra như mụn cóc thực vật, mụn cóc thông thường và mụn cóc sinh dục.
Ngoài ra, PDT còn dùng cho mục đích trẻ hóa, thông qua việc sử dụng với nhiều tia laser và nguồn ánh sáng khác nhau, chẳng hạn như IPL, PDL và đèn phát ra ánh sáng xanh, đã được chứng minh là cải thiện làn da bị tổn thương do ánh sáng và chứng dày sừng hoạt hóa liên quan và mang lại kết quả thẩm mỹ tuyệt vời.
Các bệnh nhân được tiếp xúc với ba phương pháp điều trị PDT 3 tuần một lần và các nhà điều tra đã theo dõi 3 tháng sau lần điều trị cuối cùng. Ngoài ra liệu pháp này còn giúp giảm nếp nhăn, gia tăng sản xuất collagen và tăng sinh biểu bì. PDT kết hợp IPL thúc đẩy tăng sinh lượng collagen loại I so với điều trị IPL đơn thuần.
Để duy trì hiệu quả PDT kéo dài, người bệnh nên tuyệt đối tuân theo các chỉ dẫn chăm sóc da sau trị liệu của bác sĩ. Ví dụ như tránh nắng 48 giờ sau liệu pháp quang động. Đồng thời cần có các biện pháp chăm sóc da thường ngày phù hợp.
